Afyon İş Hukuku

Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Ancak hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçeklesevinçli bir düzen değildir. Ahbaplık, cemiyet süresince insanoğluın bayağı nasıl davrandıklarını değil, nasıl davranmaları icap ettiğini gösterir. Ahbaplık, namına uyulmak ve uygulanmak için vardır. Adalet kıymeti nedeniyle, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene çekmek, içtimai dirimın gerçekleşmesini hazırlamak lüzum. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin alınsına akseptans edilmesi ve uyulması gereken, kesin dürüst kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabilinden, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle cemiyet süresince insanoğluın hâl ve davranışlarının dostluk kurallarına uymaması, her devir mümkündür. “İşte dostluk, beşer davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir yol, bir bütündür.” İnsan-beşer, beşer-huy ilişkilerinin insanlığın hissedar çıkarı ve huzuru için evrensel ilkelerle güvence altına allıkınmasıdır. Ahbaplık, beşeriyet seviyesi için göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birbir hayli rey ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, klas çıkarları, cemiyet sözleşmesi, huy ve insanoğlu olarak tamlayan reylerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini yahut fertlerin ve toplumun hissedar iyiliğini hazırlamak maksadıyla konulan ve hep gücüyle desteklenen kaide, doğru ve kanunların bütünüdür. Daha yaygın bir tanımıyla dostluk, adalete yönelmiş içtimai yaşama düzenidir. Ahbaplık Kelime Fehvaı Ahbaplık kelimesi Arapça “doğru” kökünden hasılat ve doğru kelimesinin çoğmehabetli olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Arapçda “doğru” kelimesinin çoğmehabetli “ah’kak”tır. Türk Dil Kurumu’na göre dostluk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım güçlükleü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” fehvaı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, dostluk fehvaında da kullanılır. Fen Fehvaı Ahbaplık dönemden döneme değiştiği için hala doyurucu bir tanım dokumalamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun tanımını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok akseptans edilen tanımı ise: “Makul bir zamanda mukannen bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması mevki zoruna (müeyyide) bağlamlanmış kurallar bütünüdür.” Bilimsel bir disiplin olarak dostluk, kendi süresince anayasa olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun kişiler arası ilişkileri bahis yer kısmına Özel Ahbaplık, kişiler ile mevki yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Hep Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Uygar Ahbaplık, Kâr Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna ivaz Esas Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku hep hukukunun çıbanlıca ast dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku vesair toplumu organizatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik mevki tarafından güvenceye allıkınmış ve cebri yaptırımlara mevla olmasıdır. Ahbaplık kuralları beşer davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun şayan yargılarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde nüsha nitelikteki kamu durumlarda uygulanması sağlamlanır. Yaptırım (Müeyyide) Ahbaplık yerında yaptırım hep gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek için kullanılır. Ahbaplık düzenini sağlamlamayı ve korumayı amaçlayan yaptırımlar gene dostluk düzeninin öngördüğü şekilde alegori getirilir. Maddi ve tinsel yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yaptırımlar bu durumları kösteklemek için kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, mahpus ve tıngır cezaları; esas hukukunda siyasetten men, parti yama; algı hukukunda algı ve gizliceçılık cezaları kabilinden değişkin dostluk dallarında değişkin yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile ilişkin çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; bilinçi bir irade olarak gkalıntı kuramlar, irade dışı olarak gkalıntı kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazılar felsefik değil ortaya konduğu devrin sorunlarını çözmek yahut politik reyleri dostluk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali hak olan dostluk, genel olarak şu şekilde tanımlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş içtimai bir yaşama düzenidir.” Bu tanımdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu alegori getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, ameliye yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun içtimai dirimı düzenleyip insanoğluın barış ve emniyet süresince bir arada yaşamalarını sağlamlamaktır. 2. Tatbikî Yarar (Içtimai İhtiyaçların Huzurlanması) Hukukun ameliye amacını, içtimai gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile cemiyet süresince yaşayan insanoğluın, birbirleri ile sağlamak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruh bilimsel bir varlık olarak insanoğlunun dokumasından kaynaklanan gereksinimlerinı alınlamaya çallıkışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile veladet, tezevvüç, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir dostluk düzeni dirimın anayasa gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanoğlunun doğal dokumasına ve bundan ileri mevrut ihtiyaçlarına şık başlamak zorundadır. Ahbaplık önemli ölçüde, iktisadi gerçeklere de kapalıdır; iktisadi gereksinimlara uymalı ve onları alınlamalıdır. 3. Adalet Ahbaplık bu fonksiyonu ile mukannen bir tertip altına aldığı içtimai gereksinimlerı, özü salt bir müsavat düşüncesi olan hak ölçüsüne vurarak sadık kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısaltarak tanımıyla hak, “bir müsavat düşüncesi”dir. “Adalet, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) başlamak üzere iki değişkin anlamda kullanılır. Adalet esasta ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet fehvaında kişisel bir özelliği deyimler. Nefer her devir haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni döndürmek yolunda durmadan ve değçalışmamez bir çaba gösterir. İşte bu hâl ve çabayı gösteren hak, özne (süje) ile ilişkin oluşundan ötürü öznel (sübjektif) hak olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir hak mazmunı vardır. Nesnel hak, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği takanak biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte dostluk yerında hukuki şayan olarak lügat konusu olan hak de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü dostluk, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve vergilanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Cemiyet içindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini içeren kurallar kamuü olarak dostluk, bu değerlendirmelerde hak ölçüsünü kullandığı ve sömürmek yerinde bulunduğuna göre, adaletin böylece, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında hak acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Bulunan dostluk ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü hak mazmunı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm dostluk sistemine ve sistemlerine hükümran mevcut, nesnel ve salt bir şayan niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir cemiyet düzenini içerir. Hukukun varlık nedeni de adalettir; icap mevcut düzeni mukayyet olmak, gerekse onu değçalışmatirmeyi meşrulaştırmak için her devir adalete çıbanvurulur. Nesnel ve kanun üstü hak hukukta alınmıza kurulu dostluk düzenlerinin asli örneği, olması gereken dostluk fehvaında dostluk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile hak, mevcut dostluk düzenlerinin namına şık olup olmadığı açısından bir şayan ve istimara ölçüsü olabilir. Yine bu özelliği ile hak, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun akdetmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yapıcı ve menfi alınlıklı ilişkilerde mevcut bu üç fonksiyon balans süresince olduklarında, adil bir dostluk düzeninin gerçekleşmesi sağlamlanır. Olağan olarak tüm dostluk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak dostluk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem içtimai yaşama uyacak, hem de bu içtimai dirimın barış süresince sürebilmesi için bir düzen görünümünü sağlamlamaya çallıkışacaktır.

afyon iş hukuku